Hỏi: Con tôi được 15 tháng tuổi nhưng chưa thể tập đứng, như vậy có thể xem là chậm phát triển không? Tôi phải đưa cháu đi khám ở đâu? (Nguyễn Thị Hồng – Sóc Sơn, TP. Hà Nội).
PGS.TS.BS. Nguyễn Thị Kim Liên – Trưởng khoa Phục hồi chức năng, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức.
Trẻ em được xem là chậm vận động khi nào? Là khi trẻ phát triển chậm hơn so với các mốc vận động ở những trẻ cùng lứa tuổi. Dân gian thường có câu ví von về sự phát triển vận động ở trẻ nhỏ: 3 tháng biết lẫy, 7 tháng biết bò, 9 tháng lò dò biết đi. Tương ứng với câu nói này, trong y học trẻ 3 tháng chưa có biểu hiện lẫy thì cha mẹ cho rằng con “trốn lẫy”. Thế nhưng trẻ em không thể bỏ qua cả lẫy, bò và dấu hiệu tập đi khi đến 9 tháng tuổi. Như vậy, khi trẻ được 12 tháng và chưa có dấu hiệu chập chững tập đi hoặc 18 tháng nhưng chưa tập đứng thì được xem là chậm vận động.
Nhận biết trẻ chậm vận động
Cha mẹ cần lưu ý các biểu hiện chậm vận động ở trẻ để có hướng xử lý kịp thời nhất là các mốc vận động dưới đây:
- 3 tháng đầu: Không thể cầm nắm đồ vật. Đầu của trẻ khó kiểm soát và không đưa đồ vật cầm trong tay lên miệng
- 7 tháng: Không có biểu hiện lật, lẫy và không thể ngồi dậy nếu cha mẹ hoặc người thân không giúp đỡ
- 9 tháng: Chưa thể vận động quay trở người và chưa bò. Hoặc trẻ bò nhưng khó khăn khi phối hợp chân tay, chân tay hoạt động không đều khi bò
- Từ 12-18 tháng tuổi: Lúc này trẻ đã có thể đi 1 vài bước hoặc chập chững đứng. Nhưng nếu trẻ không thể đứng nếu không có ai hỗ trợ, chưa đi được thì được xem là chậm hơn so với trẻ cùng trang lứa.
Nguyên nhân gây ra tình trạng chậm vận động ở trẻ có rất nhiều bao gồm nguyên nhân trước sinh, trong khi sinh và sau sinh. Trong đó:
- Nguyên nhân trước sinh thường do người mẹ lúc mang thai bị mắc các bệnh lý như cúm hoặc chế độ dinh dưỡng không phù hợp khiến bào thai phát triển kém về thể chất.
- Trong lúc sinh có thể xảy ra các trường hợp như sinh non, thiếu cân, bị ngạt… hoặc những tai biến sản khoa khác phải dùng đến móc xép để can thiệp dẫn tới trẻ bị biến chứng liên quan đến vận động sau này.
- Sau khi sinh trẻ có thể gặp các trường hợp dẫn đến chậm vận động như bị sốt cao, nhiễm virus, chấn thương…
Phát hiện sớm việc chậm vận động ở trẻ sẽ giúp việc can thiệp được hiệu quả hơn.
Trẻ chậm vận động khám ở đâu?
Cha mẹ và người thân cần quan sát trẻ thật kỹ và nắm các mốc vận động để khi có bất thường đưa trẻ đi khám tại các cơ sở y tế chuyên khoa phục hồi chức năng. Bởi vì trẻ chậm vận động cần được các bác sĩ chuyên khoa tìm ra nguyên nhân và dùng các biện pháp can thiệp, hỗ trợ. Thông thường trẻ sẽ được lên kế hoạch tập luyện vận động, mát xa kết hợp các hình thức nhận thức ngôn ngữ, cảm giác giúp trẻ phát triển đúng với các mốc của lứa tuổi.
Với trẻ gặp tình trạng bại não, ngoài phục hồi chức năng sẽ được kết hợp thêm các thuốc hỗ trợ điều trị. Nếu bại não kết hợp thêm triệu chứng co cứng chân tay hoặc nửa người sẽ được áp dụng phương pháp tập luyện và dùng thuốc giãn cơ.
Các bác sĩ sẽ thăm khám từng trường hợp cụ thể và tìm ra nguyên nhân để có phác đồ điều trị phù hợp với từng tình trạng, giai đoạn tuổi…
Bên cạnh trường hợp chậm vận động, trẻ còn có thể gặp các tình trạng chậm phát triển nghe nói, nhìn, trí tuệ… Cha mẹ là người phát hiện ra các biểu hiện bất thường ở trẻ và cũng là người đồng hành trong suốt quá trình điều trị cùng trẻ để đạt được hiệu quả tốt nhất.
