Trong lễ vật thắp hương không thể thiếu nước nhưng dâng nước như thế nào mới đúng vì mỗi nhà lại thực hiện một kiểu khác nhau.
Trong lễ vật dâng lên ban thờ từ ban gia tiên tới ban Phật, ban thần linh thì ngoài trầu cau, hoa quả, bánh kẹo, đồ ăn, không thể thiếu là nước.
Trên ban thờ thường gặp các dạng dâng nước là kỷ nước (kỷ 3 chén hoặc kỷ 5 chén) hoặc cốc nước, hoặc 3 chén rời, hoặc có chai nước đóng chai mua ngoài hàng. Điều đó có ý nghĩa gì?
Nước dâng lên thắp hương là hành thủy đảm bảo yếu tố Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ trong thờ cúng. Nước là nguồn sống, là lễ vật không thể thiếu trong đời sống. Nước trong phong thủy còn là yếu tố may mắn tài lộc.
Khi dâng lễ cúng với ban thờ tổ tiên và ban Thần linh thì nước là một cúng phẩm để dùng như thức ăn và để cầu xin may mắn.
Còn khi dâng nước lên ban thờ Phật là để soi chiếu tâm hồn tu dưỡng bản thân. Nước tinh khiết để soi mình.
Nên dùng loại nước gì?
Vì ý nghĩa của nước như trên nên:
Trên ban thờ Phật dâng nước lọc, hay nước từ máy, nước từ chai ra đều được. Bởi mục đích của nước ở đây là soi mình, miễn là nước sạch và trong lành để phật tử soi vào đó thấy được sự thanh tịnh nhắc nhở bản thân. Nước đó không phải mục đích để uống, mà để tu thân. Và vì để soi mình nên sẽ dùng nước trắng (nước từ máy, nước lã, nước đun sôi để nguội, nước rót từ chai ra đều được miễn là phải sạch) nhưng không được dùng nước có màu như cà phê, trà, nước ngọt… và không được dùng nước có cồn vì chúng không thanh tịnh.
Trên ban thờ gia tiên: Nước ở ban gia tiên là nước để dành cho người khuất dùng, nên người xưa quan niệm “ma dùng nước lã” do đó nhiều nơi sẽ lấy nước lã chứ không phải dùng nước từ cây nóng lạnh rót ra, cũng không phải nước rót từ chai ra, cũng không phải nước đun sôi để nguội. Tuy nhiên nhiều gia đình cho rằng thờ cúng ông bà trần sao âm vậy nên nước cũng phải là nước chín sạch nghĩa là chỉ dùng nước rót từ chai ra hoặc nước đun sôi để nguội. Điều này thực ra cũng không ảnh hưởng tới tâm linh thờ cúng. Ngoài ra trên ban gia tiên nhiều gia đình đặt nước lọc hoặc nước lã trên kỷ nước và còn đặt thêm những chai nước đóng chai chưa mở nắp phía sau giống như một sự dâng kính đầy đặn với ông bà tổ tiên. Và có thể có thêm chén hoặc cốc nước trà bên cạnh, bởi với người Việt, trà cũng là thức uống quen thuộc, hơn nữa nhiều người khi còn sống chỉ uống nước trà không uống nước lọc, nước đun sôi nên con cháu thành tâm dâng thêm chén trà để tỏ lòng tưởng nhớ và sự chu đáo cúng lễ.
Với ban thờ thần linh: Nước còn mang ý nghĩa tụ thủy. Nên nước trên ban thần linh thường sẽ là nước lọc hoặc nước lã, miễn là sạch và dâng lên với sự chỉn chu thành kính, không phải là nước đã uống dở là được.
Nên đặt bao nhiêu chén mới đúng?
Trên ban thờ Phật thì có thể đặt kỷ nước 3 hoặc 5 chén hoặc đặt một cốc nước thủy tinh đều được. Bởi ý nghĩa soi tâm nên nước đặt trên ban thờ Phật không quan trọng 1-3-5 chén.
Nước trên ban gia tiên thì có thể chọn kỷ 3 chén hoặc 5 chén, có gia đình không có kỷ nước thì đặt 3 chén hoặc 5 chén rời cạnh nhau. Việc đặt 3 hay 5 chén đều được nhưng nên tránh 1 chén ở ban gia tiên. Lý do ban gia tiên của người Việt thường không chỉ có 1 ngôi là ông bà tổ tiên mà thường sẽ có là Thần linh, ông bà tổ tiên, bà cô ông mãnh. Bởi vậy trên ban gia tiên khi thờ nước nên sắp xếp 3 hoặc 5 chén mới chỉn chu. Con số 3 và 5 còn mang ý nghĩa phong thủy trong thờ cúng. Số 3 trong dân gian như tang cha mẹ 3 năm, 3 đời…Còn 5 ly nước thì đại diện tổ tiên, bà cô ông mãnh được đặt hai bên, 3 ly ở giữa là sự thành tâm của gia chủ đối với các vị thần linh. 5 ly cũng biểu trưng cho ngũ hành “Kim – Mộc – Thuỷ – Hoả – Thổ”, con số 5 trong thờ cúng cũng vì vậy mà thêm phần ý nghĩa.
Việc chọn kỷ 3 hay 5 phụ thuộc vào ban thờ rộng hay nhỏ còn không khác nhau về ý nghĩa thờ cúng.
